Rezerwat Przyrody Torfowisko pod Zieleńcem - skarbnica natury w sercu Sudetów
Rezerwat Przyrody Torfowisko pod Zieleńcem to niezwykłe miejsce, w którym można przenieść się w czasie i poczuć klimat syberyjskiej tundry. Położony w Górach Bystrzyckich, na Ziemi Kłodzkiej, stanowi jeden z najcenniejszych rezerwatów torfowiskowych w Polsce. Jego wiek szacuje się na około 7600 lat, co oznacza, że jest to relikt epoki lodowcowej. Miąższość torfu dochodzi miejscami do 8 metrów, a cały obszar torfowiska zajmuje powierzchnię około 270 ha. Sam rezerwat chroni 231,88 ha w ramach tego większego obszaru. Torfowisko tworzą dwie misy: „Topielisko” i „Czarne Bagno”, przy czym rezerwat obejmuje „Topielisko” i fragment „Czarnego Bagna”.
Położenie i historia
Rezerwat Przyrody Torfowisko pod Zieleńcem znajduje się na zachodnim zboczu góry Bieść w Górach Bystrzyckich. Obejmuje on obszar, na którym wyróżniają się dwa główne obszary torfowiskowe: "Topielisko" i "Czarne Bagno". Pod torfem zalegają margle i piaskowce, które spoczywają na gnejsach. To właśnie dzięki nieprzepuszczalnym skałom podłoża powstało to niezwykłe torfowisko.
Urokliwość tego miejsca doceniono już w 1919 roku, kiedy to utworzono jeden z pierwszych w Niemczech rezerwatów przyrody. W okresie międzywojennym powiększono go i zmodernizowano w celach turystycznych. Po II wojnie światowej, w 1954 roku, utworzono na tym terenie rezerwat o nazwie "Rezerwat Topielisko". Obecnie rezerwat chroni rzadkie gatunki roślin i naturalne zbiorowiska roślinne.
Flora i fauna
Rezerwat Przyrody Torfowisko pod Zieleńcem to prawdziwy raj dla miłośników przyrody. Można tu spotkać wiele rzadkich i chronionych gatunków roślin i zwierząt. Torfowiska pełnią niezwykle ważną rolę w ekosystemie - przechowują wodę gruntową, filtrują ją, wychwytując związki fosforu i azotu, a także zatrzymują węgiel w złożach torfu. Niestety, są to jedne z najszybciej zanikających ekosystemów w naszej strefie klimatycznej.
Roślinność
Na terenie rezerwatu rośnie ponad 100 gatunków roślin, w tym:
- Brzoza karłowata: Ten relikt epoki lodowcowej występuje w Polsce tylko w trzech miejscach. Ze względu na izolację populacji brzozy karłowatej w rezerwacie, może ona stanąć przed wyzwaniami związanymi z różnorodnością genetyczną i przystosowaniem do zmieniających się warunków środowiskowych.
- Wełnianka pochwowata: Roślina o charakterystycznym "puszystym" wyglądzie, kwitnąca od marca do czerwca. Tworzy ona malownicze kobierce, dodając uroku torfowisku.
- Rosiczka: W rezerwacie występują trzy odmiany tej egzotycznej rośliny owadożernej. Rosiczki to niewielkie rośliny, które za pomocą lepkich włosków chwytają owady, aby uzupełnić niedobory składników odżywczych w ubogim środowisku torfowiska.
- Bagnica torfowa: Roślina tworząca rozległe kępki w obszarach źródliskowych i na brzegach strumieni.
- Bażyna czarna: Krzewinka o ciemnych, zimozielonych liściach, często spotykana na torfowiskach wysokich.
- Borówka brusznica: Niska krzewinka o jadalnych, czerwonych owocach, typowa dla borów iglastych i torfowisk.
Zwierzęta
Wśród zwierząt na uwagę zasługują:
- Cietrzew i głuszec: Te zagrożone wymarciem gatunki ptaków, umieszczone w Polskiej Czerwonej Księdze, zamieszkują lasy otaczające torfowisko.
- Bocian czarny: Ptak o czarnym upierzeniu z białym spodem ciała, gnieździ się w lasach w pobliżu zbiorników wodnych.
- Świergotek łąkowy: Niewielki ptak o brązowo-szarym upierzeniu, zamieszkujący otwarte tereny trawiaste.
- Żagnica torfowcowa: Ważka o jaskrawym, czerwonym ubarwieniu samców, ściśle związana z wodami torfowiskowymi.
- Miedziopierś górska i miedziopierś północna: Motyle o charakterystycznych, miedzianych plamach na skrzydłach, zamieszkujące torfowiska wysokie i bory bagienne. Oba gatunki są umieszczone na krajowej czerwonej liście zwierząt, a miedziopiersi dodatkowo w Polskiej Czerwonej Księdze Zwierząt.
Infrastruktura turystyczna
Rezerwat Przyrody Torfowisko pod Zieleńcem jest dobrze przygotowany na przyjęcie turystów.
Parkingi
Przy wejściu na szlak znajduje się niewielki, bezpłatny parking. W szczycie sezonu może być problem ze znalezieniem miejsca, dlatego warto rozważyć dojazd autobusem. Przystanek komunikacji miejskiej znajduje się tuż obok wejścia na obszar rezerwatu.
Miejsca odpoczynku
Na trasie ścieżki edukacyjnej znajdują się 4 miejsca odpoczynku. Jedno z nich to wiata z miejscem na ognisko, stolikami i ławeczkami, idealne na odpoczynek po wędrówce.
Wieża widokowa
Na terenie rezerwatu znajdowała się drewniana wieża widokowa, z której rozciągały się widoki na "Topielisko". Została ona rozebrana w 2020 roku ze względu na zły stan techniczny. Planowana jest jednak budowa nowej wieży, która ma być wyższa od poprzedniej i oferować widoki nie tylko na torfowisko, ale także na Góry Bystrzyckie i Orlickie.
Tablice informacyjne
Wzdłuż szlaku zielonego prowadzi ścieżka edukacyjna z 10 tablicami informacyjnymi, przedstawiającymi ciekawostki przyrodnicze. Dzięki nim spacer po rezerwacie staje się jeszcze bardziej interesujący i pozwala lepiej poznać ten unikalny ekosystem.
Ciekawostki
- Woda w potokach rezerwatu ma ciemnoczerwony kolor, co jest spowodowane wypłukiwaniem kwasów humusowych z torfowiska. Mimo to woda nadaje się do picia.
- Torfowisko pod Zieleńcem leży na europejskim dziale wodnym, oddzielającym zlewiska Morza Bałtyckiego i Północnego.
- Miąższość torfu w najgłębszym miejscu sięga 8,5 metra.
- Wiek torfowiska szacuje się na około 7600 lat.
Rezerwat Przyrody Torfowisko pod Zieleńcem to miejsce, które warto odwiedzić, będąc w Sudetach. Oferuje ono nie tylko piękne krajobrazy, ale również możliwość poznania unikalnej flory i fauny. Spacer po drewnianych kładkach przez torfowisko to niezapomniane przeżycie, które na długo pozostanie w pamięci. Z łatwo dostępnymi szlakami, fascynującą historią i niezwykłym ekosystemem, który jest jednym z najszybciej ginących w naszej strefie klimatycznej, Torfowisko pod Zieleńcem to obowiązkowy punkt na mapie każdego miłośnika przyrody, odkrywającego region Sudetów.
